Sygnalizowana przez nas w ubiegłym roku zasadnicza nowelizacja prawa autorskiego stała się faktem – od 1 sierpnia 2015 r. obowiązuje tzw. „mała nowelizacja”, zaś w dniu 5 października br. Prezydent RP podpisał ustawę o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych, zwaną powszechnie „dużą nowelizacją”.
Mała nowelizacja ujednoliciła sposób obliczania czasu ochrony praw autorskich w stosunku do utworów słowno-muzycznych tak, że obecnie 70 letni okres liczy się od chwili śmierci najpóźniej zmarłego współtwórcy. Wydłużeniu uległ także czas ochrony fonogramów i wykonań artystycznych z 50 do 70 lat. Ustawodawca zagwarantował artystom wykonawcom dodatkowe wynagrodzenie po upływie 50 lat od publikacji fonogramu, o ile przeniesienie praw autorskich lub udzielenie licencji wyłącznej nastąpiło w zamian za jednorazowe wynagrodzenie. Wprowadzono także zasadę use it or lose it dającą artyście wykonawcy lub jego następcom prawnym uprawnienie do wypowiedzenia umowy przeniesienia praw autorskich lub licencji wyłącznej w sytuacji, gdy po upływie 50 lat od publikacji producent nie wprowadza do obrotu odpowiedniej liczby egzemplarzy fonogramu.
Duża nowelizacja usankcjonowała szczególnie istotne zmiany w zakresie dozwolonego użytku. Doprecyzowano przepisy dotyczące wyjątków edukacyjnych rozszerzając przy tym dozwolony użytek na możliwość korzystania z utworów w ramach e-lerningu po spełnieniu wymienionych w ustawie warunków. Korzystne zmiany dotyczą także praw twórców utworów literackich, którzy będą uprawnieni do otrzymywania dodatkowego wynagrodzenia z tytułu wypożyczania ich dzieł przez biblioteki publiczne. Z drugiej strony biblioteki, archiwa, szkoły i muzea będą uprawnione do tworzenia cyfrowych kopii utworów w celu uzupełnienia, zachowania i ochrony własnych zbiorów. Najdonioślejsza zmiana dotyczy jednak problemu tzw. „dzieł osieroconych”, czyli utworów, do których prawa autorskie jeszcze nie wygasły, a ze względu na trudności z ustaleniem ich podmiotów, korzystanie z tego rodzaju dzieł wiązało się z ponadprzeciętnym ryzykiem. Nowelizacja daje szkołom bibliotekom, muzeom i archiwom możliwość korzystania z utworów osieroconych po przeprowadzeniu określonej przepisami prawa procedury starannych poszukiwań lub też nawet z jej pominięciem – w odniesieniu do dzieł wpisanych do unijnego rejestru.
Przepisy dużej nowelizacji w przeważającej części wchodzą w życie z dniem 20 listopada 2015 r.